UCZUCIA SYMPATYCZNE
Uczucia sympatyczne są więc epifenomenami towarzyskiej foimy życia i „instynktu towarzyskiego”, który w popędowym impulsie do odszukania stada oraz w spotęgowanej przykrości i regresie życia w samotności (bez stada) ujawnia się jako szczególny czynnik także wtedy, gdy pozostałe warunki życiowe w sposób sztuczny są znakomicie urządzone. 2. Druga zasada Darwina głosi, że raz wykształcone uczucia sympatyczne potęgują się w tym stopniu, w jakim postępuje naprzód rozwój intelektualny oraz solidarność i wzajemne powiązanie interesów członków wspólnoty, tzn. w tym stopniu, w jakim wzajemna walka o byt między osobnikami jakiegoś gatunku coraz bardziej przemienia się w walkę gatunku jako całości z innymi gatunkami, względnie z przyrodą. Te same zasadnicze idee (z pewnymi różnicami) znajdujemy u Spencera, który je stosuje również do historii ludzkiej, a w przerastającym zwykłą miarę egoizmie i braku uczuć sympatycznych upati’uje pewien „atawizm”, do wykluczenia ktorego coraz bardziej zmierza „postęp gatunku”. Toteż ideałem staje się dla niego zaniechanie wojen, nadejście „epoki industrialnej” i w końcu osiągnięcie „równowagi społecznej”.
